Een moordend systeem - Philip Reeve (SF)

Titel: Een moordend systeem (E: Mortal Engines) Auteur: Philip Reeve Uitgeverij: Van Holkema en Warendorf, Houten Jaar: 2003 (oorspr. 2001) Leeftijd: +12 Reeks: Hungry Cities (boek 1 van 4) Genre: Sciencefiction Prijzen: 2002 Nestlé Children's Book Prize 9 - 11 jaar Info: /

Achterflap:
Vele eeuwen na de Zestig-Minutenoorlog is de aarde onvruchtbaar en zijn er geen natuurlijke brandstoffen meer. De steden zijn zelfstandige stadstaten geworden en trekken over de aarde, die veranderd is in een groot moeras. De enige manier om aan brandstof te komen, is door andere steden te veroveren en vervolgens te plunderen. Het is een strijd op leven en dood...
In deze wereld, op een donkere, stormachtige middag in de lente, jaagt Londen op een mijnstadje. Het verzwakte Londen heeft zich lange tijd schuilgehouden achter de heuvels, maar is tevoorschijn gekomen net op het moment dat de gebeurtenissen binnen haar stadsmuren een sinistere wending nemen. De 15-jarige Tom is getuige van een moordaanslag en het lukt hem de moord te voorkomen. Tom verwacht een beloning voor zijn daad, maar wordt in plaats daarvan samen met Hester, die de aanslag pleegde, de stad uitgegooid. Hester en Tom zetten de achtervolging in op de stad over de drooggevallen Noordzee. Algauw merken ze dat er iemand is die niet wil dat ze Londen levend bereiken.

Recensie: webmaster
“Een moordend systeem” bevat interessante personages en een erg leuk concept (de reizende steden). Het vraagt de nodige verbeeldingskracht om je die steden voor te stellen, maar het beeld dat geschetst wordt is erg ontzagwekkend.
In de eerste hoofdstukken moet je er wel je aandacht bijhouden, want dan wordt er veel beschreven i.v.m. de steden en de huidige stand van zaken in de wereld (de gevolgen van de 60-minutenoorlog). Dit zijn vrij belangrijke hoofdstukken om een goed beeld te krijgen van de wereld. Jongere lezers moeten zich er waarschijnlijk wel wat doorworstelen (met het risico dat ze het boek misschien onterecht wegleggen na 3 hoofdstukken), maar het loont wel, want het is een erg origineel concept, zeker voor een jeugdboek. Na de eerste hoofdstukken leest het boek erg vlot en komt het avontuur en de actie al snel op gang.
Wat soms wel stoort is dat de ene verhaallijn in de verleden tijd geschreven is en een andere verhaallijn in de tegenwoordige tijd. Dat werkt verwarrend en verstoort de continuïteit.

Een erg goed en vooral origineel boek dus. Het sciencefiction element (stedelijk Darwinisme = steden die zichzelf op rupsbanden gezet hebben om zo te kunnen reizen op zoek naar andere steden om te plunderen met als doel overleven in een wereld met erg weinig hulpbronnen) is erg goed en uitgebreid uitgewerkt en dat maakt het vrij geloofwaardig. De motivatie en evolutie van de personages zijn origineel en geloofwaardig, iets dat je niet vaak tegenkomt in jeugdboeken. De personages evolueren ook echt doorheen het boek.

Het enige minpunt aan heel dit boek is het feit dat een hoop goede personages dood gaan en doorgaans nog op vrij tragische wijze ook. Vooral voor een jeugdboek is dit spijtig omdat het toch wel voor enige negatieve gevoelens zorgt tijdens het lezen en een jeugdboek moet eigenlijk toch vooral een prettige leeservaring leveren. Dat er eens een goed personage sterft, draagt alleen maar bij aan het realisme en de geloofwaardigheid, maar in dit boek is het wat overdreven... Meer ga ik er niet over verklappen.
Een spannend, origineel en vlot geschreven boek.

Wim Leenaerts

Recensie: Pluizuit
Dit fantasy-verhaal speelt zich af in een verre toekomst van de aarde. Al van bij de aanvang wordt de lezer geboeid: een rijdende, reizende stad Londen? Al kan je je zulke stad niet direct voorstellen, toch komt de beschrijving ervan en het leven erop erg geloofwaardig over en al gauw neem je het gewoon aan dat er rijdende steden over de aarde razen. Een aarde trouwens die er allesbehalve aantrekkelijk uitziet; ze is letterlijk leeggegeten en verwoest door de mensheid, die er nu niets beter op gevonden heeft dan jacht te maken op andere steden om ze gewoon op te vreten: ‘stedelijk darwinisme’ noemt men het en iedereen vindt het doodnormaal! Er zijn geen echte high-tech toestanden want in een lang vervlogen oorlog heeft de mens deze door eigen toedoen mee vernietigd. Toch zijn er luchtschepen, al varen ze met ballonnen, en ook vuurwapens bestaan. Maar evengoed wordt er gevochten met het zwaard.

Tom en Hester zijn in het begin elkaars tegenpolen, maar groeien langzaam naar elkaar toe, zonder dat het sentimenteel wordt. De personages zijn erg sterk getypeerd en evolueren tijdens het verhaal mee, op het ritme van de gebeurtenissen.
Andere personages in het verhaal zijn eveneens zeer goed geschetst en komen levensecht over. Landschappen op de ‘uitgeleefde’ aarde zijn erg beeldend beschreven. Je vergelijkt bijna onwillekeurig met Robocop of Mad Max-films.
De lezer krijgt verschillende verhaallijnen voorgeschoteld die op het einde samen-vallen. Het verhaal verloopt chronologisch maar verspringt soms van het ene personage naar het andere. Meestal volgen we Tom, maar soms springen we over naar Londen of een robotachtige figuur die achter Tom en Hester aanzit. De auteur geeft enkel die informatie mee die hij nodig acht voor het verhaal.

Het verhaal heeft heel wat vaart (ook letterlijk) en de spanning wordt geleidelijk aan opgevoerd tot de uiteindelijke climax. De gebruikte taal is gemakkelijk te lezen.
Toch geeft het verhaal meer dan alleen een spannende plot: er is de relatie tussen Tom en Hester, de zoektocht van Katherine in Londen naar de voor haar schokkende waarheid, de dolgedraaide ingenieurs, de monsterachtige maatschappij die Londen is geworden, de machtswellust van een enkeling waar iedereen voor moet wijken, maar gelukkig ook de hoop op een mogelijke toekomst. Het einde blijft open maar is gericht op de toekomst.
Dit knappe verhaal is beslist een aanrader.

Pol Van Damme

Recensie: Biblion
De verre toekomst: Tom (15) trekt met de mismaakte Hester door de wildernis, op zoek naar de rondreizende stad Londen, waar Hester een rekening te vereffenen heeft met Valentine, de moordenaar van haar ouders. Ondertussen worden er in Londen zelf duistere plannen gesmeed: de stad streeft naar wereldheerschappij met behulp van een vreselijk wapen. Spannende sciencefiction-roman propvol actie, waarin de auteur een overtuigend portret schetst van een meedogenloze wereld, waarin het eten of gegeten worden, doden of gedood worden is. Steden maken op enorme rupsbanden jacht op elkaar en doden worden omgebouwd tot moordmachines. Het apocalyptische toekomstbeeld doet denken aan de Mad Max-films, maar de roman heeft toch een eigen karakter door de menselijkheid die de auteur af en toe door laat schemeren en de duidelijke maatschappijkritiek. De nodige absurde, soms morbide humor zorgt voor enige relativering. Er worden twee verhalen verweven: dat van Tom en dat van Katherine, dochter van de moordenaar die op zoek gaat naar de waarheid. De roman won in Engeland de Nestlé Smarties Book Prize 2002. Vanaf ca. 14 jaar.

Andrea Oostdijk

Recensie: Richard Thiel (Kjoek)
Een maand geleden stond in de Volkskrant een artikel over science fiction. Verschenen er enkele decennia geleden nog veel sf-boeken, tegenwoordig verschijnt er bijna niets meer. Fantasy is nu de trend.

Science fiction voor kinderen is nooit een genre van belang geweest. Twee boeken van Tonke Dragt zijn misschien wel de belangrijkste vertegenwoordigers van het genre: Torenhoog en mijlen breed en Ogen van tijgers. Maar kinderboeken over ruimtereizen en buitenaardse wezens waren altijd al zeldzaam. Tot dit subgenre horen ook nog Schakelfout van Henk van Kerkwijk en twee boeken van Gerben Hellinga jr. over een mens en een osbork (Coriolis, de stormplaneet en Een osbork in de ruimte). Over het algemeen draait science fiction voor kinderen toch vooral om mensen, in een verre toekomst.

Het toekomstbeeld dat geschetst wordt is meestal niet vrolijk. De technologie is allesoverheersend geworden, er is geen plaats meer voor menselijkheid (zoals in het pas verschenen 'Gewist' van Marco Kunst). Of de mensheid heeft een ramp meegemaakt, waar de mensen zelf schuldig aan zijn: een ecologische ramp of een kernramp.

'Een moordend systeem' van Philip Reeve behoort tot de laatste categorie: er is een grote oorlog geweest die maar zestig minuten heeft geduurd. In de periode erna is het land uitgeput geraakt en is kennis over technologie verloren gegaan. Alleen soms vinden en gebruiken de mensen Oude-Tech. De mensen leven in grote steden. Een deel van de steden is mobiel: alle huizen en andere voorzieningen staan samen op enorme wielen. Deze steden doorkruisen het land en jagen op andere steden om ze te verslinden; een systeem dat het 'stedelijk darwinisme' genoemd wordt.

De wereld die Reeve beschrijft is een vreemde wereld. Het is een wereld waar verleden en toekomst vermengd zijn. De organisatie van de stad, met zijn gilden, doet middeleeuws aan. De stad zelf, met de verschillende lagen, is meer 19e-eeuws, net als de vliegmachines, die werken met ballonnen. Ook is het een wrede wereld. Steden vreten elkaar zonder pardon op, genadeloze piraten jagen op kleine steden en doden alle inwoners die hen niet van nut zijn, mensen worden als slaven verkocht, mensen worden vermoord zonder dat iemand daarvan opkijkt.

Tom woont in Londen. Als hij Hester ontmoet verandert zijn leven totaal. Hij wordt Londen uitgegooid en samen met Hester gaat hij op weg om terug te komen in de stad.

Hun tocht over land, over water en door de lucht leidt hen langs allerlei merkwaardige steden en mensen. Sommigen zijn vriendelijk, anderen doen alleen maar vriendelijk, anderen lijken gemeen maar blijken wel mee te vallen. En ze worden achtervolgd door Shrike, een Verrezen Man. Shrike is Oude-Tech, een vrijwel onverwoestbare cyborg. Die is door een hoge ambtenaar in Londen achter hen aan gestuurd om Hester te vermoorden. Beetje bij beetje krijgt Tom van Hester te horen wat er vroeger met haar gebeurd is.

Intussen is Katherine in Londen op onderzoek uit. Zij is de stiefdochter van de hoge ambtenaar. Ze adoreert haar stiefvader maar vraagt zich steeds meer af waar hij mee bezig is. Als ze afdaalt in de duistere diepten van Londen stuit ze op smerige zaakjes. Ze krijgt hulp van Bevis als ze probeert het stadsbestuur tegen te houden.

Het boek is spannend, de jongeren vallen van het ene avontuur in het andere. Door de nadruk op de actie krijgen de personen zelf een beetje weinig aandacht. De relatie tussen Tom en Hester wordt af en toe wel aangeroerd, maar nooit diepgaand.

Het boek ontving in Engeland een kinderjuryprijs, de Nestlé Smarties Book Prize in de categorie van 9 tot en met 11 jaar. Het vervolg is daar ook al verschenen.

Richard Thiel

Recensie: Ezzulia (fantasyforum)
Tom is een historicus in opleiding in London. Hij stopt de moord op de hoofd-historicus en wordt als dank de stad uit gegooid. Op zich al vervelend genoeg, maar om terug te komen in Londen wordt nog moeilijker dan het lijkt: Londen rijdt namelijk met grote snelheid door het landschap op gigantische rupsbanden, jagend op andere steden. Nu moet Tom er alles aan doen om terug te komen in Londen en uit te vinden waarom hij eruit werd gegooid.

Een intrigerend concept: jagende, rijdende steden. Het verhaal is spannend, de karakters zijn interessant en hoewel zeker niet high-tech, is de SF goed bedacht en redelijk origineel. Toch vond ik het geen *echt* goed boek. Ik heb het niet met tegenzin gelezen, maar het heeft me nooit echt weten mee te slepen. Ik denk dat het vooral komt doordat het een kinderboek is. Ik lees wel vaker kinderboeken een meestal vind ik ze absoluut niet onderdoen voor de boeken voor volwassenen, maar in dit geval vond ik de stijl en de plot toch iets te kinderachtig overkomen.

Bij bijvoorbeeld 'His dark materials' van Philip Pullman, ook kinderboeken, had ik dat gevoel absoluut niet. Pullman schrijft boeken die zonder meer door volwassenen kunnen worden gewaardeerd, omdat er allerlei nuances, verborgen boodschappen en overwegingen in zitten die kinderen misschien minder zeggen of zelfs niet oppikken, maar volwassenen des te meer. Zaken als godsdienst, filosofie en politiek spelen een grote rol in Pullman's boeken. Deze 'tweede laag' mis ik in Reeve's verhaal en daardoor is het voor mij niet meer dan een aardig avontuur.

Mocht je, net als ik, als Science Fiction fan denken hier een SF boek te pakken te hebben, dan raad ik je aan dit toch over te slaan, want behalve de setting en enkele andere technische snufjes is het SF gehalte vrij matig. Het is vooral een avontuur

Er is inmiddels een vervolg uit (Predator's Gold, (nog?) niet vertaald) en er komen er nog meer...

Pjotr

Recensie: Jeugdliteratuur in de praktijk (tijdschrift)
Dit fantasyverhaal speelt zich af in de verre toekomst. Vele eeuwen na de Zestig-Minutenoorlog is de aarde veranderd in een kaal moeras. Zelfstandige stadsstaten reizen over de aarde en veroveren andere steden om aan brandstof te komen. Dit wordt stedelijk Darwinisme genoemd. Londen is een reizende stad.

[...]

Het boek is geschreven in de hij-persoon. Je leest de gedachten van Tom, Katherine en een enkele keer van Shrike. Je volgt de reis van Tom, de zoektocht van Katherine en de achtervolging van Shrike. Aan Tom zijn de meeste hoofdstukken gewijd, aan Shrike het minst. Het verhaal heeft zodoende meerdere verhaallijnen. Het boek begint met Tom en aan het einde van het verhaal komen twee verhaallijnen samen.
De reis van Tom en Hester vormt de kern van het boek. In het begin lijken ze totaal niet op elkaar, maar zijn ze eerder tegenpolen. Naarmate het verhaal vordert, groeien ze steeds meer naar elkaar toe.
Katherine daarentegen maakt zich in het verhaal juist lost van haar vader. Ze verandert van een vrij afhankelijk meisje in een sterke onafhankelijke vrouw. Haar vriendschap met Bevis verandert langzamerhand in een liefdesverhouding.
De tijd is opvallend in het verhaal. Enerzijds speelt het zich af in de toekomst, anderzijds speelt juist het verleden een belangrijke rol. De oude technologie zorgt er immers voor dat de steden in het heden kunnen blijven bestaan. De historici spelen daarin een centrale rol, omdat juist zij deze technologie aanleveren. Verschillende tijden lopen soms door elkaar heen. Gilden uit de middeleeuwen, luchtballonnen uit de negentiende eeuw en robots uit de toekomst wisselen elkaar af.
Het verhaal heeft veel vaart en de spanning leidt uiteindelijk tot een climax. Het einde blijft open, maar geeft duidelijk hoop voor de toekomst.

Fenneke van Lent